الکل یکی از مواد اولیه مورد نیاز در صنایع شوینده، بهداشتی و حتی آرایشی است که نیاز اصلی این محصولات را تامین می‌کند. الکل در دوران کرونا نیز نقش موثری در کنترل این بیماری فراگیر ایفا کرد که در نتیجه این موضوع افزایش کارخانه‌های تولید را به همراه داشت. صنعت الکل در سال‌های اخیر با رشد تولید و بااستفاده از حداکثر توان تولیدی به صنایع وابسته خود از جمله صنعت شوینده کمک قابل توجهی کرده است. در سال‌های اخیر تولیدکنندگان الکل و اتانول گلایه‌های متعددی از جمله تامین مواد اولیه و چالش‌های مکرر با تامین‌کننده را اظهار داشته‌اند. به‌نظر می‌رسد از آنجایی که تولید الکل در کشور نقش تعیین‌کننده‌ای در بهداشت، سلامت و تجهیز صنایع متعدد را ایفا می‌کند، رسیدگی و رفع چنین چالش‌هایی ضروری است. از این رو درباره وضعیت کنونی صنعت الکل گفت‌و‌گویی داشتیم با مهندس رحیم فتحی، مدیرعامل شرکت پارس الکل که در ادامه آن را می‌خوانید. در ادامه با ما همراه باشید.
آیا اکنون میزان تولید الکل نیاز کشور به این ماده را برآورده می‌کند؟ وضعیت تولید الکل در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پیش از همه‌گیری بیماری کرونا، شرکتها و تولیدکنندگان عضو در انجمن تولیدکنندگان اتانول ایران به تولید الکل به حد کافی و به اندازه نیاز کشور می‌پرداختند و با این میزان از تولیدات نیاز به الکل در کشور پاسخ داده می‌شد. اما در دوران پاندمی کرونا، افزایش ظرفیت اعضا و شرکت‌های عضو توسط انجمن تولیدکنندگان اتانول ایران، موجب شد تا اکنون مجموع تولیدات فعلی به بیش از نیاز مصرفی کشور برسد. البته باید به این موضوع نیز توجه داشت که ظرفیت تولیدکنندگان و بازار هدف نیز به نسبت سال‌های گذشته افزایشی و وسیع‌تر شده است. بالارفتن نیاز بازار و افزایش مصرف‌کنندگان به‌دلیل فراگیری بیماری کرونا، زمینه‌‌ساز ظهور شرکتها و کارخانه‌های نوپا برای تولید الکل شد.
چالش اصلی این صنعت را چه می‌دانید؟
اگر بخواهیم به اصلی‌ترین چالش موجود در تولید الکل کشور بپردازیم، می‌توانیم به کمبود مواد اولیه اشاره کنیم؛ زیرا مسئولان مربوطه، زمانی که با افزایش ظرفیت و تعداد واحدهای جدید موافقت کردند به این موضوع نیندیشیدند که آیا به موازات این میزان از تولید، مواد اولیه نیز در کشور موجود است یا برای تامین آنها به مشکل برمی‌خوریم. پیش از افزایش تولید الکل، تامین‌کننده مواد اولیه تولید این محصول در کشور ما، کارخانه‌های تولید قند یا نشاسته‌سازی بودند. این در حالی است که با اوج‌گیری بیماری کرونا و افزایش میزان و حجم تولید، کارخانه‌های تولیدی تامین‌کننده مواد اولیه در کشور اضافه نشده است. از این رو اکنون به‌میزان کافی برای تولیدکنندگان نیاز مواد اولیه تهیه و تامین نمی‌شود. این موضوع منجر به ایجاد فرازونشیب‌های بسیاری در روند تولید الکل شده است.
با توجه به حضور موثر شما در صنعت، به‌نظر شما اکنون صادرات فرآورده‌های الکلی در چه وضعیتی قرار دارد؟
در حال حاضر فرآورده‌های الکلی صادر نمی‌شود؛ چراکه کشور ما مزیت رقابتی ندارد و به‌همین علت، توان صادراتی نیز برای کشور محقق نیست. سازمان غذا و دارو که مجوز‌دهنده صادرات اتانول محسوب می‌شود، قوانین دست‌وپا‌گیری را برای صادرات وضع کرده است. برای مثال مصرف‌کننده نهایی باید قراردادی را امضا کند که در آن مشخص باشد که الکل را برای چه مصارفی می‌خواهد استفاده کند و این در حالی است که ما نمی‌توانیم از مصرف‌کننده بخواهیم تا بگوید الکل را برای چه مصرفی خریداری می‌کند؟ موضوع دیگر نیز مربوط به کمبود کشت چغندر در ایران است که این موضوع موجب شده تا کارخانجات قند، کمتر مواد اولیه تولید کنند و به واسطه حضور دلالان بازار سیاه به وجود بیاید. در نتیجه این موضوع مواد تولید‌شده در کارخانجات به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود. همه این مسائل و چالش‌ها دست به دست هم می‌دهند تا قیمت الکل افزایشی شود و صادرات این محصول نیز محقق نشود.
موانع ورود به بازارهای صادراتی در صنعت الکل چیست؟
مهم‌ترین مانع صادراتی صنعت الکل بهای محصول است که برای تولیدکننده گران تمام می‌شود. به‌نظر می‌رسد بهترین راهکار برای رفع این مشکل استفاده از منابع ارزان‌قیمت مانند غلات بی‌استفاده باشد. لازم به ذکر است قوانین محدودکننده صادراتی که سازمان غذا و دارو بر صنعت تحمیل کرده نیز یکی دیگر از موانع صادراتی اتانول ببه شمار می‌رود. مادامی که قوانین سخت‌گیرانه بر صنعت حاکم باشد، صادرات و رشد صنعت اتانول رخ نمی‌دهد. بنابراین لازم است وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان غذا و دارو با یکدیگر هم‌اندیشی انجام دهند و یک شیوه‌نامه یا منشور قانونی مشخصی را تدوین کنند و با وحدت رویه مشکلات موجود را به حداقل ممکن برسانند. در صورت وجود یک رویه مشخص در قانون‌گذاری از سوی سازمان‌های مربوطه، می‌توانیم پیشرفت قابل توجهی را در صنعت الکل مشاهده کنیم.
شما راهکار بهبود و ایجاد فضای رقابتی در صنعت الکل را چه می‌دانید؟
یکی از راهکارهایی که می توان قیمت الکل را رقابتی کرد این است که مانند کشورهای مطرح تولید اتانول در دنیا از جمله برزیل، آمریکا و روسیه از غلاتی برای تولید استفاده کنیم که به مصرف دام نمی‌رسد و یا به عنوان ماده اولیه در تهیه خوراک انسان استفاده نمی‌شود. متاسفانه به دلیل سنگ‌اندازی و بهانه‌تراشی‌های سودجویان این مسیر به چالش کشیده شد و بهبود تولید الکل با قیمت مناسب و رقابتی میسر نشده است. البته اکنون درصدد یافتن چاره‌ای برای ازسرگیری این روش و احیای صنعت اتانول هستیم. به طور کلی اگر بتوانیم در کشور منابع قندی دورریز خود را به اتانول تبدیل کنیم، قیمت داخلی الکل به‌صرفه‌تر می‌شود. اتانول پایه صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و شوینده است و قیمت پایین آن به این صنایع کمک شایانی می‌کند و در نهایت منجر می‌شود اقلام مصرفی و پرکاربرد با قیمت مناسب‌تر به مردم عرضه شود. همچنین این روش باعث می‌شود تا قدرت صادراتی الکل را افزایش دهیم و بازارهای صادراتی متعددی را به دست بیاوریم.
